Kitabxana

Bu barede movcud deliller Uc hadise ile elaqedardir: 1. en sade ve elementar hadise olan: Her bir hadisenin mUeyyen bir sebebi vardir ki, onun vUcudu hemin sebebden qaynaqlanir qeziyyesini insan oz fitri istedadi ile derk edir, elmi mUshahideler de bunu sUbuta yetirmishdir. 2. Ashagidaki hadise: eger bir sheyin mUxtelif derece ve mertebeleri olarsa, elece de onlardan bezileri gUclU ve kamil, bezileri ise zeif ve naqis olarsa, onda kamal baximindan ashagi seviyyede olan mertebe ali mertebenin yaranmasina sebeb ola bilmez. Bele ki, heraret, merifet ve nurun mUxtelif derece ve mertebeleri vardir, bezileri daha shiddetli ve kamil, bezileri ise zeifdir. Amma yUksek heraretli istiliyin ashagi derecede olan heraretden yaranmasi mUmkUn deyildir. Yaxud insanin ingilis dilini, ozUnden de ashagi seviyyede bilen, yaxud Umumiyyetle bilmeyen bir shexsden kamil suretde oyrenmesi, gUclU ishigin zeif ishiqdan yaranmasi mUmkUn deyildir. cUnki daha yUksek seviyyede ve derecede olan her bir mertebe gosterir ki, ozUnden ashagidaki dereceye keyfiyyet ve nov baximindan UstUnlUye malikdir. Bu kimi keyfiyyet ve xUsusiyyetlere malik olmayan bir mertebe, hemin keyfiyyetleri bashqasina vere bilmez. Sizin ozUnUz de her hansi bir layihede sermaye qoymaq isteyirsinizse, malik oldugunuz sermayeden artiq pul xercleye bilmezsiniz. Ikincisi: Madde ozUnUn tekamUle dogru olan inkishafinda mUxtelif shekillere ve merhelelere catir. Yeni her nov heyat ve hiss duygularindan mehrum olan su damcisi maddenin vUcudunun sadece olaraq bir sheklini gosterir. Bitki ve heyvanlarin yaranmasinda esas rollardan birini ifa eden ve heyata malik olan hUceyre � protoplazma maddeye nisbeten daha kamil shekle malikdir. Mikroskopik ve tek hUceyreli ibtidai varliq olan amob de madde ile mUqayisede daha kamil formaya malikdir. Nehayet, canli varliqlar aleminde idrak qUvvesine malik olan ve hessas varliq sayilan insan canli alemin en ali seviyyeli varligi hesab olunur. VUcudun bu kimi mUxtelif shekilleri baresinde ashagidaki suallar yaranir: Bunlarin arasinda olan ferqler yalniz onu teshkil eden UnsUrlerin sayinda olan kemiyyet ferqleridirmi ve onlarin arasinda olan rabite tamamile mexaniki xarakter dashiyirmi, yoxsa onlarin arasinda olan keyfiyyet ve nov ferqleri de vardir ki, bu da vUcudun mUxtelif merheleleri ve tekamUl dereceleri kimi tebir olunur? Bashqa sozle desek, insanla, onun yarandigi ilkin madde � torpaq arasindaki ferq keyfiyyet ferqidirmi, yoxsa onlarin arasindki ferq vUcudun iki ayri-ayri tekamUl merhelesi arasindaki ferqdir? Bele ki, o merhelelerden biri zeif, digeri ise shiddetli ishiga oxshadilir ve ferqleri de bu ishiqlarin arasindaki ferq kimidirmi? Insan bu sual ile qarshilashdigi ilk gUnden etibaren oz fitreti esasinda qebul etmishdir ki, bu mUxtelif shekiller vUcudun tekamUl merheleleri olan mUxtelif merhele ve derecelerdir. Yeni heyat,